Manyetik Gradyometre (Jeomanyetik)

Jeomanyetik yöntem yardımıyla yer manyetik alanının bileşenleri (düşey, yatay ve toplam) ya da yer manyetik alanının şiddetindeki değişimler ölçülür. Bu değişiklikler yardımıyla mıknatıslanmış cisim ile mıknatıslanmamış cisim birbirinden ayrılabilir. Yöntem duyarlık yoğunluğuna (indüklenmiş manyetizasyon değişimlerinden dolayı) ve ısıl kalıcı (thermoremanent) ya da viskoz mıknatıslanmanın varlığına duyarlıdır. Kalıcı manyetizasyonun arkeolojik nesnelerin belirlenmesindeki etkisi hemen hemen yokken, ısıl kalıcı manyetizasyon bu nesnelerin belirlenmesindeki en önemli etkendir. Böylece arkeolojik alanlarda oldukça yoğun biçimde bulunan keramik, hammaddesi olan kilin ısıtılması ve soğuması sırasında manyetik bir özellik kazanır.

Sığ jeofiziksel araştırmalar kapsamında yapılan jeomanyetik araştırmalarda en önemli olgu toprağın manyetik özelliğindeki değişimlerdir. Bu konuda birçok araştırıcı toprağın manyetik özelliklerinde değişim oluşturan demir oksit dönüşümü ve bunu ortaya çıkaran oksidasyon süreci ile ilgili ayrıntılı araştırmalar yapmıştır. Bunun dışında topraktaki bakteri indirgemesi yoluyla oluşan demir oksit dönüşümleri de araştırılmaktadır. Ayrıca jeolojik özelliklere bağlı olarak bazı kayaç birimlerinin içerdikleri yüksek demir oksit nedeniyle bir fermantasyona uğradığı ve bunun da demir oksit dönüşümünde etkili olduğu ortaya çıkmıştır. Genelde insan etkinliği sonucunda yanmaya uğramış birimler (kil, seramik, ocak vb) ısıl kalıcı bir manyetizasyon kazanırlar.